Η ολική αρθροπλαστική γόνατος είναι μια ευρέως διαδεδομένη χειρουργική επέμβαση, από τις πιο ασφαλείς και αποτελεσματικές της Ορθοπαιδικής. Η τελευταία αξιοποιώντας τα σύγχρονα τεχνολογικά μέσα βοηθά όλο και περισσότερους ασθενείς, πάσχοντες συνήθως από οστεοαρθρίτιδα ή ρευματοειδή αρθρίτιδα, να έχουν μια φυσιολογική ζωή, απαλλαγμένη από τον πόνο.
Συγκεκριμένα, με την ολική αρθροπλαστική γόνατος αντικαθίστανται, με ένα εμφύτευμα ή «πρόθεση», οι φθαρμένες και κατεστραμμένες επιφάνειες του γόνατος (άρθρωση), οι οποίες προκαλούν πόνο και δυσχέρεια στις κινήσεις του πάσχοντος. Με άλλα λόγια, η άρθρωση αντικαθίσταται από μια τεχνητή άρθρωση που ονομάζεται εμφύτευμα. Το εμφύτευμα είναι σχεδιασμένο με τέτοιον τρόπο ώστε στην κίνησή του να μη διαφέρει σχεδόν καθόλου από εκείνη της φυσικής άρθρωσης. Επιπλέον, τα εμφυτεύματα είναι κατασκευασμένα από κράματα μετάλλων και πλαστικά υλικά υψηλής ποιότητας.
Οι εξελιγμένες χειρουργικές μέθοδοι επιτρέπουν την εξατομικευμένη προσέγγιση του κάθε ασθενούς, καθώς επίσης την επίτευξη όλο και μεγαλύτερου περιορισμού του χειρουργικού τραύματος, την καλύτερη δυνατή λειτουργία της άρθρωσης και την ταχύτερη δυνατή επάνοδο του ασθενούς στις καθημερινές του δραστηριότητες.
Η ολική αρθροπλαστική γόνατος μπορεί να διεκπεραιωθεί με τους ακόλουθους τρόπους. Η επιλογή της κατάλληλης τεχνικής γίνεται λαμβάνοντας κάθε φορά υπόψιν τα δεδομένα της συγκεκριμένης περίπτωσης που είναι ξεχωριστή, με σκοπό να έχουμε τα περισσότερα πλεονεκτήματα καθώς και την καλύτερη και γρηγορότερη αποκατάσταση του ασθενούς:
Παραδοσιακή μέθοδος
Με την παραδοσιακή μέθοδο γίνεται μια μεγάλη κάθετη τομή στο δέρμα, 15-20 εκατοστά, στο πρόσθιο και κεντρικό τμήμα του γόνατος, αποκαλύπτοντας την άρθρωση. Στη συνέχεια γίνεται προετοιμασία του οστού (αφαίρεση των φθαρμένων επιφανειών), τοποθέτηση εμφυτεύματος που μιμείται την επιφάνεια της άρθρωσης, αντικατάσταση επιγονατίδας (αυτό το στάδιο μπορεί να παραλειφθεί ανάλογα με την περίπτωση), τοποθέτηση ένθετου πολυαιθυλενίου (spacer) (τοποθέτηση ένθετου πλαστικού το οποίο δημιουργεί μια ομαλή επιφάνεια ολίσθησης).
Ελάχιστα επεμβατική μέθοδος MIS (Minimally Invasive Surgery)
Η διαφορά της μεθόδου MIS σε σύγκριση με την παραδοσιακή είναι ότι η πρώτη γίνεται κάνοντας μια μικρότερη τομή (10 εκατοστά) στο δέρμα στο κέντρο του γόνατος. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι αποκολλήσεις των μαλακών ιστών να είναι μικρότερες. Επιπλέον, η συγκεκριμένη μέθοδος οδηγεί σε λιγότερο μετεγχειρητικό πόνο ενώ παράλληλα μειώνει το χρόνο ανάρρωσης και αποκατάστασης του ασθενούς.
Ελάχιστα επεμβατική μέθοδος PSI (Patient Specific Instrumentation)
Στη μέθοδο PSI για την επέμβαση χρησιμοποιούνται ειδικά εξατομικευμένα εργαλεία μιας χρήσεως, τα οποία είναι φτιαγμένα και ταιριάζουν με μεγάλη ακρίβεια στην άρθρωση του κάθε ασθενούς. Όπως και στη μέθοδο MIS η τομή στο γόνατο είναι μικρή ενώ κατά τη χειρουργική προσπέλαση δεν χρειάζεται να κοπούν ή να αποκολληθούν μύες.
Ρομποτική χειρουργική (Robotic Surgery)
Η τελευταία λέξη στη σύγχρονη ορθοπαιδική χειρουργική είναι η ρομποτική μέθοδος. Η διαδικασία προϋποθέτει την αξονική τομογραφία της άρθρωσης με τη βοήθεια της οποίας δημιουργείται ένα μοναδικό τρισδιάστατο μοντέλο (3D) στον υπολογιστή (λογισμικό συστήματος). Ο χειρουργός επεξεργάζεται αυτό το μοντέλο και προσαρμόζει την αρθροπλαστική στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κάθε ασθενούς, δημιουργώντας ένα εξατομικευμένο προεγχειρητικό διάγραμμα. Είναι σημαντικό να διευκρινιστεί ότι η χειρουργική επέμβαση εκτελείται από τον ορθοπαιδικό χειρουργό, ο οποίος χειρίζεται το λογισμικό του συστήματος και καθοδηγεί το ρομποτικό βραχίονα. Ο χειρουργός τοποθετεί το εμφύτευμα.
Κατά τη διάρκεια της επέμβασης ο χειρουργός αποκαλύπτει την άρθρωση και ο ρομποτικός βραχίονας, με την καθοδήγηση του πρώτου και ακολουθώντας το προεγχειρητικό διάγραμμα, κάνει τις απαραίτητες ενέργειες και συμβάλλει στην τοποθέτηση των εμφυτευμάτων με τη μεγαλύτερη δυνατή ακρίβεια, επιτυγχάνοντας εξαιρετική ευθυγράμμιση των υλικών. Επίσης, δίνεται η δυνατότητα στο χειρουργό να κάνει τροποποιήσεις στο προεγχειρητικό διάγραμμα, αν αυτό κρίνεται αναγκαίο, κατά την εξέλιξη της επέμβασης.
Οι μέθοδοι MIS, PSI και της Ρομποτικής χειρουργικής συνοδεύονται από νέα πρωτόκολλα αναισθησίας, φυσικοθεραπείας, αναλγησίας και ταχείας ανάρρωσης (rapid recovery – fast track) που έχουν ως αποτέλεσμα τη:
- μικρή χειρουργική τομή
- μειωμένη απώλεια αίματος (όχι πάντα αλλά αρκετά συχνά) και συνεπώς την αποφυγή μετάγγισης αίματος
- μείωση στο ελάχιστο του μετεγχειρητικού πόνου
- γρήγορη ενεργοποίηση του ασθενούς ακόμη και την ίδια ημέρα μετά το χειρουργείο, μειώνοντας σημαντικά τις πιθανότητες επιπλοκών και φλεβικών θρομβώσεων.
- ελάττωση του χρόνου παραμονής στο νοσοκομείο
- γρήγορη ανάρρωση και την επάνοδο του ασθενούς στις καθημερινές του δραστηριότητες με πλήρη αυτονομία.
- σημαντική παράταση της διάρκειας ζωής των εμφυτευμάτων
Σε κάθε περίπτωση, το μετεγχειρητικό στάδιο είναι ζωτικής σημασίας προκειμένου να επιτευχθεί το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Η συνεργασία του χειρουργού με τον φυσιοθεραπευτή, σε συνδυασμό με κάποιες τροποποιήσεις στον τρόπο ζωής, είναι πολύτιμη προκειμένου να δοθεί συγκεκριμένο πρόγραμμα ασκήσεων, το οποίο θα επιτρέψει στον ασθενή να ανακτήσει το συντομότερο δυνατόν το εύρος της κίνησης της άρθρωσης καθώς και τη δύναμή της.
Μετεγχειρητικό στάδιο
Όταν ο ασθενής ξυπνήσει θα βρει έναν επίδεσμο επάνω στο γόνατό του και πιθανόν μια αποστράγγιση, που διευκολύνει την αφαίρεση του υγρού από την άρθρωση. Επιπλέον, μπορεί να χρειαστεί η τοποθέτηση καθετήρα, ο οποίος αφαιρείται συνήθως την ίδια ή την επόμενη μέρα. Επιπροσθέτως, για τη βελτίωση της κυκλοφορίας του αίματος αλλά και τη μείωση των πιθανοτήτων να σχηματιστούν θρομβώσεις, μπορεί να χρειαστεί να φορέσει ο ασθενής κάλτσα συμπίεσης ή επίδεσμο στο χειρουργημένο πόδι του. Τέλος, για την αποφυγή σχηματισμού θρόμβων ενδέχεται να χορηγηθούν αντιπηκτικά (αραιωτικά αίματος) και αντιβιοτικά (ενδοφλεβίως).
Ανάρρωση και αποκατάσταση
Ο χρόνος ανάρρωσης και αποκατάστασης εξαρτάται από τον ασθενή αλλά και τη χειρουργική μέθοδο που έχει χρησιμοποιηθεί. Είναι σύνηθες οι ασθενείς να περπατούν την ίδια ημέρα της επέμβασης ή την επόμενη χρησιμοποιώντας πατερίτσες ή περιπατητή. Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, ένας φυσιοθεραπευτής θα βρεθεί δίπλα στον ασθενή λίγες ώρες μετά την επέμβαση προκειμένου να τον βοηθήσει να λυγίζει και να ισιώνει το γόνατό του. Για τις εβδομάδες που ακολουθούν τη χειρουργική επέμβαση, δίνονται συγκεκριμένες ασκήσεις στον ασθενή για τη συνέχιση της θεραπείας στο σπίτι, ενώ ο γιατρός τον βοηθά να διακόψει σταδιακά τη χρήση των παυσίπονων. Κατά την περίοδο αποκατάστασης ο ασθενής θα πρέπει να αποφεύγει το τρέξιμο, τα άλματα, το ποδήλατο καθώς και άλλες δραστηριότητες που έχουν υψηλό αντίκτυπο στο γόνατο.